Zakończyliśmy renowację gotyckiej chrzcielnicy, która decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi będzie eksponowana w łuku prowadzącym do prezbiterium. Chrzcielnica ta będzie miejscem udzielania sakramentu chrztu św. W zależności od możliwych środków finansowych będzie w przyszłości zrekonstruowana misa i nakrycie chrzcielnicy.

Obok ołtarza i ambony, chrzcielnica należy do ważnych elementów wyposażenia każdego kościoła. Kapłan w modlitwie błogosławieństwa nowej chrzcielnicy nazywa ją „źródłem zbawienia” i „bramą duchową”. Przy niej dokonuje się chrzest, który jest symbolem odrodzenia z wody i z Ducha Świętego. Jest wprowadzeniem we wspólnotę Kościoła Chrystusowego. To początek nowego życia – życia dziecka Bożego. W tym sakramencie umieramy dla grzechu i rodzimy się dla Boga. To wejście człowieka na drogę Pańską wiodącą do Nieba. Taki jest sens zanurzenia w śmierć i zmartwychwstanie Jezusa.

Późnogotycka chrzcielnica z wielgomłyńskiego kościoła została wykuta z jednego bloku piaskowca w 4. ćwierci XV wieku. Kamieniarz nadał jej formę zbliżoną do kielicha, a zatem możemy wyodrębnić ośmioboczną czaszę z półkolistym otworem na misę chrzcielną, wspartą na masywnym ośmiobocznym trzonie. Obie te części rozdziela profilowany nodus z czterema tarczami herbowymi: Pobóg („podkowa z zaćwieczonym krzyżem kawalerskim na swym barku”), Dębno (krzyż z łękawicą, czyli literką „W” pod lewym ramieniem), Ogończyk (pół obrączki, czyli toczenicy, z zaćwieczoną rogaciną, stylizowanym grotem strzały) i Leliwa (leżący rogami do góry półksiężyc z gwiazdą powyżej). Powierzchnię czaszy pokrywają przedstawienia herbów Pobóg, Prus I (półtora krzyża), Dębno i skrzyżowane klucze z małym herbem (Ogończyk?) między piórami kluczy. W przestrzeniach pomiędzy herbami rozmieszczona jest inskrypcja łacińska majuskułą gotycką: „ih[esu]s / XPS / mar[i]a / XPS” (Jezus / Chrystus / Maryja / Chrystus). Wysoki cokół, z którego wyrasta trzon chrzcielnicy, również pokrywa łacińska inskrypcja, niestety w dużej części starta. Gotyckie litery informują o dacie fundacji: „sub / an[n]o / d[omi]ni / mill[esimo] / cc...” (W roku Pańskim – prawdopodobnie 14...). Osiem ścianek trzonu wypełniają przestawienia: pastorał z drzewcem w kształcie krzyża z krzywaśnią zakończoną motywem trójliścia, gotycka litera „b” okolona z dwóch stron gałązkami, połączone dwa zminiaturyzowane herby, a mianowicie Pobóg, w który wpisany został herb Prus I, i rozetka. Niestety pozostałe przedstawienia zostały zeszlifowane. Pokrywa chrzcielnicy, która zgodnie z obowiązującymi normami musi zabezpieczać konsekrowaną wodę, wykonana została współcześnie. Warto też wspomnieć, że forma oktogonu ma też swoje symboliczne znaczenie. Dla ojców Kościoła liczba osiem była mistycznym znakiem nowego życia, znakiem ostatecznego zmartwychwstania. Podczas sakramentu chrztu umiera stary człowiek, a rodzi się nowy. Bardzo często chrzcielnice nawiązywały swą formą do kielicha, najświętszego z naczyń liturgicznych. 

Pojawiające się na chrzcielnicy herby związane są z kręgiem rodzinnym fundatorów klasztoru paulińskiego i kościoła, a także jego wyposażenia. Pierwszy, drewniany klasztor, a następnie kościół erygował w latach 1465–1466 Jakub Koniecpolski († 1481), kanonik gnieźnieński i krakowski, proboszcz parafii przy kolegiacie św. Floriana na Kleparzu, oraz jego matka, Dorota Oleśnicka z Sienna, wdowa po kanclerzu wielkim koronnym Janie Taszce Koniecpolskim, właścicielu wsi. Fundację klasztoru potwierdził i parafię zakonowi przekazał w 1476 roku Jakub Sienieński, herbu Dębno, biskup krakowski i włocławski, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski, a brat fundatorki. Zmarły mąż fundatorki, Doroty Oleśnickiej († 1493), herbu Dębno, Jan Taszka Koniecpolski († 1455), herbu Pobóg III, był bliskim współpracownikiem i protegowanym kard. Zbigniewa Oleśnickiego († 1455), herbu Dębno, doradcy królów Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka. Kardynał, wielki opiekun paulinów, ożenił swego protegowanego z Dorotą Oleśnicką, swą stryjeczną siostrą, która była wówczas wychowawczynią córek króla Kazimierza IV Jagiellończyka. Nie wszystkie herby pojawiające się na chrzcielnicy można powiązać z konkretnymi osobami. Ale wydaje się, że jeszcze jedną osobę z dużym prawdopodobieństwem możemy wymienić jako fundatora, choć może bardziej jako wykonawcę testamentu kard. Oleśnickiego, mianowicie Tomasza Stempniewskiego, herbu Prus I, który po nagłej śmierci kard. Oleśnickiego został w 1455 roku wybrany biskupem krakowskim „per viam inspirationis et concorditer”, czyli jednomyślnie.

 Koszt prac:

Dotacja WUOZ w Łodzi
56800,00 zł

Wkład własny
968,29 zł

Przygotowanie wniosku
860,00 zł